این مقاله علمی، اطلاعات موجود در مورد استویول گلیکوزیدها (SG) را بررسی و تحلیل می‌کند. استویول گلیکوزیدها مولکول‌های طبیعی هستند که هم به عنوان شیرین‌کننده و هم به عنوان داروهای بالقوه کاربرد دارند. همچنین، این مقاله به نگرانی‌های ایمنی در مورد مصرف آن‌ها توسط انسان می‌پردازد.
فهرست مطالب:
استویول گلیکوزید چیست؟
استویول گلیکوزیدها بسیار شیرین‌تر از شکر هستند (حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر) با وجود اینکه بدون کالری و بدون ایجاد پوسیدگی دندانند و همچنین این مولکول ها تخمیرپذیر توسط باکتری‌ها می‌باشند.
شواهد علمی، استویوزید و ریبادیوزید A را به عنوان جایگزین‌های سالم و بی‌خطر برای شکر به عنوان شیرین‌کننده و مصرف آن‌ها را به دلیل نداشتن عوارض جانبی برای سلامتی انسان، تایید می‌کنند. علاوه بر این، این ترکیبات فعال که از گیاه استویا rebaudiana به دست می‌آیند، دارای خواص دارویی جالبی از جمله ضددیابت، ضدفشارخون، ضدالتهاب، آنتی‌اکسیدان، ضدسرطان و ضداسهال هستند.
فعالیت‌های زیستی ذکر شده برای استویول گلیکوزیدها با توجه به میزان مصرف و شرایط خاص بیماری، قابل توجه است. برای درک کامل چگونگی عملکرد این ترکیبات، میزان اثربخشی درمانی (مقدار ایمن در مقابل مقدار سمی) و کاربردهای دارویی آن‌ها، نیاز به تحقیقات بالینی بیشتری وجود دارد.
کلمات کلیدی مقاله استویل گلیکوزید:
- استویا rebaudiana: نام علمی گیاه استویا، گیاهی که از آن استویول گلیکوزیدها استخراج می‌شوند.
- استویا: نام رایج گیاه استویا rebaudiana.
- استویول گلیکوزیدها: ترکیبات طبیعی موجود در گیاه استویا که طعم شیرین و بدون کالری دارند.
- شیرین کننده: ماده ای که برای طعم دادن به غذاها و نوشیدنی ها به جای شکر استفاده می‌شود.
- فعالیت زیستی: اثرات بیولوژیکی یک ماده بر روی موجودات زنده.
- ایمنی: عدم ایجاد ضرر یا آسیب.
- سمیت: توانایی ایجاد آسیب یا بیماری.
مقدمه ای بر استویا
استویا rebaudiana برتونی (برتونی نام یک گیاه شناس ایتالیایی است که در قرن نوزدهم روی گیاهان آمریکای جنوبی مطالعه می‌کرد و به طور رسمی استویا rebaudiana را توصیف کرد)، گیاه علفی چند ساله و بومی آمریکای جنوبی است. برگ‌های خشک استویا برای شیرین کردن نوشیدنی‌های تلخ سنتی مانند چای ماته مورد استفاده قرار می‌گرفته است [۱].
به دلیل خاصیت شیرین‌کنندگی و دارویی، استویا توجه تجاری و علمی بین‌المللی را به خود جلب کرده است. ژاپن اولین کشوری خارج از آمریکای لاتین بود که اقدام به کشت و عرضه استویا به عنوان جایگزینی برای ساکارز (شکر) نمود.
چین، مالزی، سنگاپور، کره جنوبی، تایوان و تایلند نیز اکنون به تجارت آن مشغول هستند. مزارع کشت استویا را می‌توان در جنوب شرق آسیا، ایالات متحده، کانادا و اروپا یافت [۲].
احتمالا بخواهید بخوانید: شکر رژیمی استویا چیست؟
ایمنی و مزایای بالقوه استویوزید به عنوان شیرین کننده
مطالعات نشان داده اند که مصرف استویوزید با دوز توصیه شده (۴ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) تراتوژن (ایجاد کننده نقص های مادرزادی) یا سرطان زا نیست. نه استویوزید و نه ریبادیوزید A، که نوع دیگری از استویول گلیکوزید (SG) است، در دستگاه گوارش انسان جذب نمی‌شوند. هر دوی این مواد توسط باکتری های روده به استویول تجزیه می‌شوند.
در حالی که استویول جذب می‌شود، به سرعت از طریق ادرار به صورت استویول گلوکورونید دفع می‌شود. این دفع سریع یک مزیت ایمنی قابل توجه به همراه دارد. هر چه ماده ای سریعتر از بدن خارج شود، خطر عوارض جانبی آن نیز کاهش می‌یابد. این عوامل باعث می‌شود استویوزید جایگزینی امیدوارکننده برای شکر باشد – ایمن، بدون کالری، غیر پوسیدگی زا، غیر حساسیت زا و طبیعی.
اگرچه ایمنی استویوزید در کودکان، بارداری و شیردهی نیاز به مطالعه بیشتری دارد، شواهد پیش بالینی و بالینی نشان می‌دهد که مصرف آن در محدوده حداکثر مصرف مجاز روزانه (ADI) ایمن است. شاید بزرگترین مانع برای استفاده گسترده از آن، طعم تلخ پس از مزه آن باشد. با این حال، تکنیک های گلیکوزیداسیون آنزیمی مدرن (استویای اصلاح شده با آنزیم) می‌توانند طعم و پذیرش آن را بهبود بخشند.
کاربردهای درمانی بالقوه استویوزید
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که استویوزید و ریبادیوزید A در دوزهای بالاتر از ADI (دوز ایمن) ممکن است به عنوان داروهای بالقوه برای درمان بیماری های مختلف از جمله موارد زیر پیشنهاد شوند:
- اختلالات قلبی عروقی
- دیابت
- سرطان
- التهاب
- اسهال
- استرس
جالب اینجاست که به نظر می‌رسد اثرات درمانی استویول گلیکوزیدها خاص شرایط بیماری باشد. برای مثال، استویوزید در افراد سالم قند خون را پایین نمی‌آورد، اما در افراد دیابتی این کار را انجام می‌دهد.
این موضوع نیاز به تحقیقات بیشتر در مورد خواص بیواکتیو استویول گلیکوزیدهای جداگانه را برجسته می‌کند، زیرا گیاه استویا حاوی ترکیبات متنوعی است که ممکن است با هم یا علیه هم عمل کنند. بنابراین، برای تعیین دوزهای ایمن و موثر برای اهداف درمانی، به کارآزمایی های بالینی بیشتری نیاز است.
در نتیجه، به نظر می‌رسد استویوزید یک شیرین کننده غیر کالری ایمن و امیدوارکننده است. همچنین ممکن است برای درمان بیماری های مختلف فوایدی داشته باشد، اما برای تعیین دوزهای بهینه و تایید اثربخشی آن به تحقیقات بیشتری نیاز است.
منابع
- Kinghorn A.D., Djendoel Soejarto D. Discovery of Terpenoid and Phenolic Sweeteners from Plants. Pure Appl. Chem. 2022;74:1169–1179. doi: 10.1351/pac200274071169. [CrossRef] [Google Scholar]
- Samuel P., Ayoob K.T., Magnuson B.A., Wölwer-Rieck U., Jeppesen P.B., Rogers P.J., Rowland I., Mathews R. Stevia Leaf to Stevia Sweetener: Exploring Its Science, Benefits, and Future Potential. J. Nutr. 2018;148:1186S–1205S. doi: 10.1093/jn/nxy102. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
